کمانچه از ساز های اصیل و محبوب ایرانی است که هنرجویان بسیار زیادی دارد. اما یکی از مشکلاتی که برای اکثر هنرجویان تازه کار پیش می آید، انتخاب اولین کمانچه برای شروع است. انتخاب بهترین کمانچه برای شروع، کار چندان ساده ای نیست؛ زیرا برخی از کمانچه ها برای حرفه ای ها طراحی می شوند و برای مبتدی ها مناسب نیستند و برخی کمانچه ها نیز حتی کیفیت لازم برای افراد مبتدی را ندارند. در این مقاله قصد داریم درمورد اینکه چگونه می توانید در بین انواع کمانچه یک مدل مناسب را برای خود انتخاب کنید، توضیح دهیم.

نکات مهم برای انتخاب بهترین کمانچه برای شروع

1. برای انتخاب کمانچه، به دیگران متکی نباشید.

احتمالا اولین فکری که به ذهن هنرجویان تازه کار برای انتخاب کمانچه خطور می کند، این است که از افراد حرفه ای کمک بگیرند و کاملا طبق نظر آن ها پیش بروند. برای اینکه کمانچه خوبی انتخاب کنید، تنها دو راه پیش روی شما است. یا اینکه خودتان با ویژگی های یک کمانچه خوب آشنا باشید یا فردی حرفه ای را در این حوزه بشناسید که از هر لحاظ به او اطمینان کامل کنید.

هیچ وقت به حرف فروشنده یا حتی حرف استاد خود برای انتخاب بهترین کمانچه برای شروع ، صد در صد اطمینان نکنید. حتما خرید ساز را خودتان انجام دهید تا با فوت و فن آن آشنا شوید یا به کمک فردی حرفه ای که به او اطمینان کامل دارید، این کار را انجام دهید.

2. تست کردن اجزای کمانچه

اگر می خواهید کمانچه خوبی خریداری کنید، باید قبل از پرداخت تمامی قسمت های آن را چک کنید تا از کیفیت آن اطمینان حاصل کنید. در ادامه برخی از اجزای مهم کمانچه را نام خواهیم برد.

• کاسه: اصلی ترین قسمت کمانچه کاسه ساز است. اینکه در بین انواع کمانچه کدام یک برای شما بهترین کمانچه برای شروع خواهد بود، بستگی به خودتان دارد؛ زیرا کاسه کمانچه همیشه از متریال های مختلفی ساخته می شود و اندازه آن در کمانچه های مختلف فرق دارد. به طور کلی کاسه ها را به صورت کروی یا مخروط ناقص درست می کنند. کاسه های مخروط شکل اکثرا پشت باز است که بیشتر در قسمت های مرکزی ایران به خصوص در لرستان مورد استفاده قرار می گیرد.
• خرک: خرک قسمتی از ساز کمانچه است که سیم ها را با فشار روی بدنه ساز نگه می دارد. اگر می خواهید بهترین کمانچه را برای شروع پیدا کنید، بهتر است که اول به خرک ساز و استحکام آن توجه کنید.
• کاسه طنینی: کاسه طنینی کروی شکل و توخالی است و در سطح بالایی ساز قرار می گیرد و با کاسه ساز فرق دارد. سطح بیرونی کاسه طنینی با صدف یا استخوان تزئین می شود.
• پوست: در هر سازی معمولا از پوست حیوانات استفاده می شود. یک ساز با کیفیت از پوست آهو، بز یا بره ساخته می شود.

• دسته: یکی دیگر از قسمت های مهم در بین انواع کمانچه که برای انتخاب بهترین کمانچه برای شروع باید به آن توجه ویژه ای داشته باشید، دسته ساز است. دسته ساز معمولا مانند یک لوله توپر ساخته می شود و طول 25 سانتی متر و قطر 3 سانتی متر دارد.
• سر پنجه: سر پنجه اول دسته ساز قرار دارد و از چوب ساخته می شود. تو خالی است و 4 گوشی 2 به 2 نیز در طرفین آن قرار دارد.
• گوشی ها: هر کمانچه ای 4 عدد گوشی دارد که به صورت 2 به 2 در طرفین سر پنجه قرار می گیرد.
• شیطانک: شیطانک از استخوان یا چوب باریک ساخته می شود. شیطانک ارتفاع کمی دارد و سیم ها از روی شیار های آن عبور می کند و به گوشی ها متصل می شود.
• سیم ها و سیم گیر: برای انتخاب بهترین کمانچه برای شروع باید به کیفیت سیم ها نیز دقت داشته باشید. کمانچه معمولا 4 سیم دارد که به کمک سیم گیر که در انتهای بدنه ساز قرار گرفته است نگه داشته می شود.
• وسعت: کمانچه باید حداقل 3 اکتاو داشته باشد که به میزان اکتاو ساز اختصارا وسعت گفته می شود.

3. قیمت

معیار بعدی برای انتخاب بهترین کمانچه برای شروع در بین انواع کمانچه قیمت آن است. کمانچه هایی که برای افراد مبتدی ساخته می شود قیمت کمتری دارد. اما باید توجه داشته باشید که از انتخاب کمانچه های بسیار ارزان قیمت نیز خودداری کنید.

مهم ترین عامل تاثیر گذار در قیمت کمانچه نوع چوب، پرده و کیفیت صدای ساز است که بستگی به سازنده آن دارد. برای مثال ممکن است از سه کمانچه ای که توسط یک استاد با یک چوب ساخته شده است، هر کدام با دیگری کیفیت صدای متفاوتی داشته باشد که این عامل در قیمت بسیار تاثیر گذار خواهد بود.

4. مشخصات و اندازه سایز

برای انتخاب بهترین کمانچه برای شروع از لحاظ سایز باید اطلاعات زیر را داشته باشید:

• اندازه مناسب کمانچه

یک کمانچه با اندازه مناسب باید طول دسته ای در حدود 31 سانتی متر داشته باشد. برای بانوان نیز با یک تغییر کوچک بهتر است بین 29 تا 30 سانتی متر باشد.

قطر دسته ساز هم بهتر است که برای آقایان 35 میلی متر و برای بانوان 32 میلی متر باشد.

• جنس چوب

بهترین چوب ممکن برای ساخت انواع کمانچه چوب درخت توت است. البته چوب درخت گردو هم کیفیت فوق العاده ای دارد؛ اما کمی ساز را سگنین تر می کند. چوبی که برای ساخت کمانچه به کار برده می شود باید کهنه باشد. همچنین دقت کنید که دسته کمانچه نباید سگنین یا ضخیم باشد؛ زیرا ساز بعد از مدتی تاب بر می دارد.

• پوست

پوست خوب برای کمانچه پوست بز یا گوسفند است. پوست های کهنه نیز مثل چوب کیفیت بهتری دارد. برای تشخیص پوست کهنه باید دقت کنید که مدل های کهنه رنگ کدر تری دارد و بو ندارد و یا بوی آن ها خیلی کم است.

جمع بندی

قطعا انتخاب یک کمانچه مناسب در بین مدل های متنوع بازار برای کسی که به تازگی قصد یادگیری این ساز را گرفته است و هیچی درمورد آن نمی داند، کمی سخت است. برای افراد مبتدی باید کمانچه های مخصوص افراد مبتدی را انتخاب کرد. برای انتخاب کمانچه مناسب نیز فاکتور های بسیار زیادی وجود دارد که باید به آن ها توجه داشت. در این مقاله از مجموعه موسیقی دلارام سعی کردیم نحوه انتخاب بهترین کمانچه برای شروع در بین انواع کمانچه را توضیح دهیم تا انتخاب بهتری داشته باشید.