دلارام

مقدمه

گیتار بیس و گیتار الکتریک هر دو از اعضای محبوب خانواده گیتار هستند، اما تفاوت‌های ظریف کلیدی بین این دو ساز وجود دارد که می‌توانند بر صدا، نحوه نواختن و حتی سبک موسیقی که برای آن‌ها مناسب‌تر است، تاثیر بگذارند. چه یک نوازنده باتجربه باشید چه تازه‌کار، درک این تفاوت‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا ساز مناسب را برای نیازها و علایق خود انتخاب کنید. در این فرصت قصد داریم به بررسی گیتار بیس و گیتار الکتریک بپردازیم و تمایزهای کلیدی بین آن‌ها را شرح دهیم.

مقایسه گیتار بیس و گیتار الکتریک

در موسیقی عامه‌پسند، گیتار بیس و گیتار الکتریک هرکدام نقش‌های اساسی ایفا می‌کنند. گیتار بیس به‌عنوان بنیان ریتمیک عمل می‌کند، در حالی که گیتار الکتریک ملودی‌ها و هارمونی‌ها را ارائه می‌دهد. با این‌حال، علیرغم شباهت‌های ظاهری، این دو ساز تفاوت‌های قابل توجهی در ساختار، صدا و نقش آن‌ها در یک گروه موسیقی دارند.

معرفی گیتار الکتریک

گیتار الکتریک یا گیتار برقی در اوایل قرن 20 میلادی با تلاش مخترعان مختلفی مانند آدولف ریکن‌بیکر و جورج بو چمپ به وجود آمد. هدف اولیه آن‌ها، یافتن راهی برای افزایش حجم صدای گیتار بود تا بتوان از آن در ارکسترها و سالن‌های بزرگ استفاده کرد. اولین گیتار الکتریک تجاری در سال 1931 توسط شرکت Rickenbacker با نام Frying Pan به بازار عرضه شد.

در دهه 1950، گیتار الکتریک با ظهور راک اند رول، به محبوبیت و جایگاه ویژه‌ای در موسیقی عامه‌پسند دست یافت. نوازندگانی مانند چاک بری، اسلش، جیمی هندریکس، اریک کلپتو، جیمی پیج، بی بی کینگ و بسیاری دیگر با نواختن گیتار الکتریک، انقلابی در دنیای موسیقی ایجاد کردند و این ساز را به نمادی از شور، هیجان و عصیان تبدیل نمودند.

امروزه، گیتار الکتریک در ژانرهای مختلف موسیقی از جمله راک، بلوز، جاز، کانتری، متال و پاپ رواج دارد و نوازندگان برجسته‌ای با استفاده از تکنیک‌ها و سبک‌های منحصر به فرد خود، به غنای این ساز و تنوع موسیقی افزوده‌اند.

نواختن گیتار الکتریک

گیتار الکتریک با استفاده از پیک یا انگشتان نواخته می‌شود. نوازنده با فشردن سیم‌ها بر روی فرت‌بورد و ضربه زدن به آن‌ها با پیک یا انگشتان، نت‌های مختلف را تولید می‌کند. تکنیک‌های مختلفی برای نواختن گیتار الکتریک وجود دارد.

• آلترنیت پیکینگ: نواختن سیم‌ها با استفاده از پیک، رایج‌ترین تکنیک نواختن گیتار الکتریک است. در این روش نوازنده با ضربات از جهت بالا و پایین، سیم‌ها را به ارتعاش در می‌آورد.
• فینگر استایل: در این تکنیک، از انگشتان برای نواختن سیم‌ها استفاده می‌شود. این روش صدایی ملایم‌تر و ظریف‌تر از پیکینگ تولید می‌کند.
• اسلاید: در این تکنیک، نوازنده انگشت خود را در امتداد سیم‌ها می‌لغزاند و نت‌ها را به‌صورت پیوسته تغییر می‌دهد.
• بِند: در این تکنیک، نوازنده با کشیدن سیم به سمت بالا، گام آن را به‌طور موقت افزایش می‌دهد.
• ویبره: در این تکنیک، نوازنده با لرزاندن سریع انگشت خود بر روی سیم، صدایی لرزان تولید می‌کند.

معرفی گیتار بیس

گیتار بیس، که با نام‌های گیتار الکتریک بیس یا به اختصار بیس هم شناخته می‌شود، عضوی حیاتی از ارکستراسیون موسیقی در سبک‌های مختلف است. صدای بم و عمیق این ساز، زیربنای هارمونیک آهنگ را تشکیل می‌دهد و ریتم و حرکت را به آن می‌بخشد.

ریشه‌های گیتار بیس را می‌توان در سازهای زهی بزرگ مانند ویولن‌سل و کنترباس که در ارکسترها به کار می‌رفتند، جستجو کرد. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، با ظهور موسیقی جاز و رقص، نیاز به سازی با صدای بم و پرطنین که بتواند ریتم را به خوبی حفظ کند، احساس شد. در سال 1931، پاول توتمارک موزیسین و مخترع اولین گیتار بیس الکتریک را به بازار عرضه کرد. این گیتار، بدنه‌ای فلزی داشت و صدایی ضعیف و نامطلوب تولید می‌کرد. با این‌حال، گام مهمی در جهت توسعه گیتار بیس مدرن بود.

در دهه 1950، شرکت‌های Fender و Gibson مدل‌های جدیدی از گیتار بیس را با بدنه چوبی و پیکاپ‌های مغناطیسی معرفی کردند. این گیتارها صدایی قوی‌تر و پرحجم‌تر داشتند و به سرعت در بین نوازندگان جاز و راک محبوب شدند. از آن زمان تاکنون، گیتار بیس در سبک‌های مختلف موسیقی از جمله راک، متال، فانک، پاپ و کانتری به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. نوازندگان برجسته‌ای مانند مارکوس میلر، مارک هاپس، تام همیلتون، مایکل هندرسون، وینی هورنزبی، هالک هوگان، جیسن هیل و بسیاری دیگر با تکنیک‌ها و نوآوری‌های خود، نقش این ساز را در موسیقی ارتقا داده‌اند.

نواختن گیتار بیس

نوازنده گیتار بیس با استفاده از انگشتان دست چپ خود، سیم‌ها را در جای مناسب روی دسته فشار می‌دهد تا نت‌های مورد نظر نواخته شوند. سپس از مضراب برای ضربه زدن به سیم‌ها و تولید صدا استفاده می‌کند. همچنین نوازنده می‌تواند با استفاده از انگشتان خود به‌جای مضراب، به سیم‌ها زخمه بزند و صداهای مختلفی ایجاد کند. به‌طور کلی نواختن گیتار بیس به دو شیوه زیر انجام می‌گیرد.

• اسلاید: در این تکنیک، انگشت نوازنده به آرامی روی سیم حرکت می‌کند و از یک نت به نت دیگر می‌رود.
• هارمونیک: با نگه داشتن سیم در نقطه‌ای خاص، می‌توان هارمونیک‌های آن سیم را نواخت.

علاوه بر این تکنیک‌ها، نوازنده گیتار بیس باید با تئوری موسیقی، گام‌ها، آکوردها و ریتم نیز آشنا باشد تا بتواند در یک گروه موسیقی به درستی نوازندگی کند.

تفاوت گیتار بیس و گیتار الکتریک

گیتار بیس و گیتار الکتریک، هر دو از اعضای محبوب خانواده گیتار هستند، اما در عین‌حال تفاوت‌های ظریف و قابل توجهی بین آن‌ها وجود دارد که به نقش‌ها و صداهای متفاوتی در موسیقی منجر می‌شود.

تعداد سیم‌ها

• گیتار بیس به‌طور معمول چهار سیم دارد که به ترتیب از ضخیم به نازک E، A، D و G کوک می‌شوند.
• گیتار الکتریک معمولا شش سیم دارد که به ترتیب از ضخیم به نازک E، A، D، G، B و E کوک می‌گردند.

گاهی اوقات گیتارهای بیس پنج یا شش سیمه و گیتارهای الکتریک هفت یا هشت سیمه نیز به‌صورت سفارشی تولید می‌شوند.

محدوده صوتی

• گیتار بیس برای تولید صداهای بم و زیرین طراحی شده و معمولا پایین‌ترین فرکانس را در یک گروه موسیقی ایفا می‌کند.
• گیتار الکتریک طیف وسیع‌تری از صداها را از بم تا زیر تولید می‌کند و برای نواختن ملودی، هارمونی و ریتم به کار می‌رود.

نواختن

• گیتار بیس به‌طور معمول با انگشتان و در برخی مواقع با پیک نواخته می‌شود.
• از سوی دیگر گیتار الکتریک بیشتر با پیک نواخته می‌شود، اما می‌توان با انگشتان نیز آن را نواخت.

نقش در موسیقی

• گیتار بیس زمینه هارمونیک و ریتمیک را در موسیقی ایجاد می‌کند و پایه و اساس دیگر سازها را فراهم می‌سازد.
• گیتار الکتریک از نظر ملودیک و هارمونیک تنوع بیشتری دارد و می‌تواند به‌عنوان ساز اصلی در بسیاری از سبک‌های موسیقی به‌کار رود.

ساختار بدنه

• گیتار بیس از چوب‌های سنگین‌تر مانند ماهون، افرا یا گردو ساخته می‌شود تا صدایی گرم و پرحجم تولید کند.
• گیتار الکتریک با استفاده از چوب‌های مختلفی مانند ماهون، افرا، سرو و چنار ساخته می‌شود و تنوع صوتی گسترده‌تری دارد.

امپلی فایر

• گیتار بیس به یک آمپلی فایر و بلندگوی خاص نیاز دارد تا فرکانس‌های بم را به درستی تولید کند.
• گیتار الکتریک نیز از آمپلی فایر و بلندگوی خاص خود استفاده می‌کند، اما می‌توان از آن‌ها با تنوع بیشتری از تجهیزات صوتی نیز استفاده کرد.

سبک‌های موسیقی

• گیتار بیس در سبک‌های مختلفی مانند راک، جاز، بلوز، کانتری و فانک به‌کار می‌رود.
• گیتار الکتریک نیز در سبک‌های مختلفی مانند راک، جاز، بلوز، کانتری، فانک، متال، پاپ و کلاسیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.