مقدمه
تار، ساز ملی ایران، با صدایی دلنشین و ظرافتی بینظیر، جایگاه ویژهای در موسیقی ایرانی دارد، اما برای نواختن حرفهای و لذتبخش این ساز، به مجموعهای از لوازم جانبی نیاز است که هر یک نقش مهمی در تنظیم صدا، حفظ کیفیت ساز و سهولت نوازندگی ایفا میکنند. در این فرصت قصد داریم، به معرفی لوازم جانبی مورد نیاز برای تار بپردازیم تا نوازندگان بتوانند با آگاهی کامل، انتخابهای بهینهای داشته باشند. با مطالعه مطالب ذکر شده در معرفی لوازم جانبی مورد نیاز برای تار، میتوانید از ساز خود به بهترین نحو نگهداری و استفاده نمایید.
معرفی لوازم جانبی مورد نیاز برای تار
معرفی لوازم جانبی مورد نیاز برای تار
لوازم جانبی تار، نقش مهمی در بهبود کیفیت صدا، افزایش طول عمر ساز و در نهایت لذت بردن از نوازندگی ایفا میکنند. این لوازم نه تنها از ساز شما محافظت میکنند، بلکه به شما امکان میدهند تا از تمام پتانسیل ساز برای ایجاد صدا استفاده کنید. همچنین با معرفی لوازم جانبی مورد نیاز برای تار، میخواهیم از خرید لوازم غیر ضروری جلوگیری کنید.
کیف تار
حمل و نقل ساز تار، چه در مسافتهای کوتاه و چه در مسافتهای طولانی، همواره با خطرات متعددی همراه است. ضربه، فشار، رطوبت، تغییرات ناگهانی دما و... میتوانند به تار آسیبهای جدی وارد کنند و حتی باعث نابودی کامل آن شوند. به همین دلیل، تهیه یک کیف مناسب برای تار، امری ضروری و غیرقابل اجتناب است. کیفهای ساز تار بهطور کلی در دو مدل سافت کیس و هارد کیس تولید و عرضه میشوند.
- سافت کیس: این نوع کیفها از جنس پارچه هستند و قیمت پایینی دارند. با اینحال، بهدلیل عدم استحکام کافی، برای حمل و نقل ساز در مسافتهای طولانی یا شرایط سخت مناسب نیستند.
- هارد کیس: این نوع کیفها مقاومترین نوع کیف تار به شمار میروند. هارد کیسها میتوانند از تار در برابر ضربه، فشار، رطوبت و تغییرات ناگهانی دما به بهترین نحو محافظت کنند. قیمت این نوع کیف از سافت کیس بیشتر است.
هارد کیس تار
پایه نت
پایه نت، یک وسیله ساده، اما کاربردی است که برای نگه داشتن نتها در حین نوازندگی با ساز تار استفاده میشود. این وسیله به نوازنده کمک میکند تا بدون نیاز به نگه داشتن نتها با دست، تمرکز خود را بر روی نواختن ساز بگذارد.
- آزادی دستها: با استفاده از پایه نت، هر دو دست نوازنده برای نواختن ساز آزاد خواهد بود.
- کاهش خستگی: نگه داشتن نتها به مدت طولانی، باعث خستگی گردن و شانهها میشود. پایه نت این مشکل را برطرف میکند.
- افزایش تمرکز: با آزاد شدن دستها و کاهش خستگی، نوازنده میتواند با تمرکز بیشتری به اجرای قطعه موسیقی بپردازد.
- حفظ نتها: پایه نت از آسیب دیدن نتها در حین نوازندگی جلوگیری میکند.
- تنظیم ارتفاع: بسیاری از پایههای نت قابل تنظیم هستند و نوازنده میتواند ارتفاع آن را متناسب با قد خود تنظیم کند.
پایه نت
مضراب ساز تار
بهطور معمول برای نواختن ساز تار از مضراب استفاده نمیشود. با این وجود برخی از نوازندگان برای دقت بیشتر و ایجاد صدایی قویتر از ساز خود، ترجیح میدهند از مضراب برای نواختن تار استفاده کنند. مضراب ابزاری کوچک و ظریف است که از جنسهای مختلفی مانند چوب، استخوان، پلاستیک و فلز ساخته میشود و برای نواختن سیمهای تار به کار میرود. این لوازم جانبی تار در اندازههای مختلفی موجود هستند و نوازنده باید با توجه به سلیقه و سبک نوازندگی خود، مضراب مناسب را انتخاب کند.
مضراب ساز تار
پایه ساز تار
یکی از لوازم جانبی تار، استند یا پایه نگهدارنده آن است. پایه یا استند تار، وسیلهای است که برای نگهداری ایمن و اصولی از تار در هنگام عدم نواختن آن طراحی شده است. این وسیله ساده و کاربردی، از ساز شما در برابر آسیبهای احتمالی مانند ضربه، خراشیدگی و تغییر شکل محافظت میکند. پایه تار، ساز را در موقعیتی ثابت و ایمن قرار میدهد و مانع از تغییر شکل تدریجی آن میشود.
پایه تار
تیونر
تیونر، وسیلهای کوچک اما ضروری برای هر نوازنده ساز تار است. این دستگاه به شما کمک میکند تا ساز خود را با دقت بسیار بالایی کوک کنید. کوک دقیق تار، تاثیر مستقیمی بر کیفیت صدای ساز و لذت نوازندگی دارد. علاوه بر این قابلیت مترونوم تیونر، با تولید ضربات منظم و یکنواخت، به نوازنده کمک میکند تا ریتم قطعه را دقیقا حفظ کرده و بر سرعت نواختن خود کنترل کامل داشته باشد.
تیونر
زیرپایی
زیرپایی یکی از لوازم جانبی تار است که به نوازنده کمک میکند تا در هنگام نوازندگی، پایی را که ساز بر روی آن قرار میگیرد، کمی بالاتر بیاورد. این کار باعث میشود تا زاویه دست و انگشتان نوازنده نسبت به ساز بهینه شده و در نتیجه نواختن راحتتر و روانتر شود.
زیرپایی
سیم تاب
سیم تاب ساز تار، ابزاری کارآمد و محبوب در میان نوازندگان است که به حلقه کردن سریع، اصولی و آسان سیمها کمک میکند. این وسیله ساده اما کاربردی به سرعت جایگاه خود را در میان نوازندگان پیدا کرده، چرا که در سازهای زهی، به خصوص تار که سیمهایی نازک و ظریف دارد، ارتعاش و اصطکاک مداوم سیمها، فرسودگی و پاره شدن آنها را به امری رایج تبدیل میکند.
سیم تاب
لوازم یدکی تار
ساز تار، نیازمند مراقبت و نگهداری ویژه است. با گذشت زمان و استفاده مداوم، ممکن است برخی از قطعات این ساز آسیب دیده و نیاز به تعویض داشته باشند. علاوه بر این، برای ارتقای کیفیت صدای تار، میتوان با تعویض برخی قطعات، بهبود قابلتوجهی در صدای ساز ایجاد کرد.
- سیمگیر: این قطعه که معمولا از جنس شاخ یا چوب ساخته میشود، وظیفه نگه داشتن سیمهای گرهخورده را بر عهده دارد. جنس سیمگیر میتواند بر روی تُن صدای ساز تاثیر بگذارد.
- خرک: خرک، قطعهای است که سیمها بر روی آن قرار میگیرند و ارتعاشات را به صفحه رویه منتقل میکند. جنس، ارتفاع و زاویه خرک بر روی کیفیت صدا و میزان اکتاو سیمها تاثیرگذار است.
- شیطانک: این قطعه کوچک که در قسمت بالایی دسته نصب شده است، وظیفه هدایت سیمها به سمت گوشیهای کوک را بر عهده دارد.
- پوست تار: پوست تار، یکی از مهمترین اجزای این ساز است. جنس پوست، ضخامت و میزان کشش آن بر روی صدای تار تاثیر بسزایی دارد. پوستهای طبیعی مانند بره تودلی و پوستهای مصنوعی از جمله گزینههای موجود برای تعویض پوست تار هستند.
- گوشیهای کوک: گوشیهای کوک، وظیفه کوک کردن تار را بر عهده دارند. جنس، کیفیت و نحوه قرارگیری گوشیها بر روی استحکام ساز و سهولت کوک تاثیر میگذارد.
- سیم: سیمها، یکی از پرمصرفترین لوازم یدکی تار هستند. جنس، قطر و کشش سیمها بر روی تُن، حجم صدا و عمر مفید آنها موثر خواهد بود. سیمهای تار معمولا از جنس فولاد یا آلیاژهای خاص ساخته میشوند.