مقدمه
گیتار به عنوان یکی از محبوبترین سازهای زهی، در موسیقی نقش مهمی ایفا میکند و صدای خاص و انعطافپذیری آن در سبکهای مختلف موسیقی، از کلاسیک تا راک، جایگاه ویژهای دارد. با اینحال، نگهداری صحیح از ساز گیتار، موضوعی است که بسیاری از نوازندگان به آن توجه کافی نمیکنند. بیتوجهی به روش های نگهداری از گیتار میتواند منجر به افت کیفیت صدا، کاهش عمر ساز و حتی آسیبهای جبرانناپذیر شود. در این فرصت، نکات اساسی برای مراقبت از گیتار و روشهای صحیح نگهداری آن مورد بررسی قرار میگیرند تا نوازندگان بتوانند از کیفیت بالای ساز خود برای مدت طولانی بهرهمند شوند.
انتخاب هر یک از روش های نگهداری از گیتار به عوامل مختلفی مانند میزان استفاده، فضای نگهداری و بودجه شما بستگی دارد. مهمترین نکته این است که روشی را انتخاب کنید که هم از ساز بهخوبی محافظت کند و هم بهراحتی در دسترس باشد.
روش های نگهداری از گیتار شامل تمیز کردن ساز بهطور منظم با پارچههای نرم و بدون پرز بهخصوص پس از هر بار نوتختن است.
روش های نگهداری از گیتار در شرایط دمایی و رطوبتی مناسب
توجه و بهکارگیری روش های نگهداری از گیتار، اهمیت بسیاری در حفظ کیفیت و طول عمر این ساز دارد. یکی از مهمترین جنبههای مراقبت از گیتار، کنترل شرایط دمایی و رطوبتی محیط نگهداری است. ساز گیتار عمدتا از چوب ساخته شده، از این رو به تغییرات رطوبت و دما بسیار حساس میباشد. این تغییرات میتوانند تاثیرات مخربی بر ساختار و صدای ساز داشته باشند.
در محیطهای با رطوبت کم، خشک شدن چوب ساز گیتار منجر به ترکخوردگی و کاهش انعطافپذیری آن میشود. از طرف دیگر، رطوبت بیش از حد میتواند باعث تورم چوب، تغییر فرم، جدا شدن چسبها و افت کیفیت صدای گیتار شود. یکی از روشهای نگهداری از گیتار در چنین شرایطی، استفاده از دستگاههای رطوبتساز در محیطهای خشک و رطوبتگیر در محیطهای مرطوب است. برای دستیابی به تعادل، نگهداری گیتار در شرایطی با رطوبت بین ۴۵ تا ۵۵ درصد ایدهآل میباشد. استفاده از ابزارهایی مانند رطوبت سنج یا قرار دادن رطوبت گیر در داخل کیس گیتار میتواند کمک شایانی به حفظ این تعادل کند.
علاوه بر رطوبت، دمای محیط نیز تاثیر زیادی بر سلامت ساز گیتار دارد. دمای ایدهآل برای حفظ کیفیت چوب گیتار و جلوگیری از آسیب به آن، بین 18 تا 24 درجه سانتیگراد است. تغییرات دمایی شدید میتواند باعث انقباض و انبساط چوب شود. این امر علاوه بر کاهش درخشندگی و تغییر رنگ گیتار، به افت کیفیت صدا و حتی آسیبدیدگی ساختاری آن منجر خواهد شد. به همین دلیل، یکی از روش های نگهداری از گیتار، اجتناب از قرار دادن آن در معرض منابع گرما یا سرمای شدید مانند بخاری، کولر و نور مستقیم خورشید است. همچنین، در صورت جابهجایی گیتار بین محیطهای با دمای متفاوت، باید به ساز فرصت کافی برای تطبیق با دمای جدید داده شود.
یکی از روش های نگهداری از گیتار، استفاده از روغن لیمو مخصوص برای تمیز کردن سیمها و پرهیز از مواد شویندهی غیر تخصصی است.
حفظ زیبایی و کارایی با نظافت اصولی گیتار
نظافت گیتار یکی از جنبههای مهم روش های نگهداری از گیتار است که تاثیر قابلتوجهی بر عملکرد و طول عمر ساز دارد. بیتوجهی به نظافت منظم گیتار میتواند بهمرور زمان به زنگزدگی سیمها، آلودگی فرتبورد و کاهش درخشندگی بدنه منجر شود. تمیزکاری صحیح گیتار، علاوه بر حفظ کیفیت صدای دلنشین آن، زیبایی ظاهری ساز را نیز برای سالهای متمادی تضمین میکند.
بخشهای حساس ساز گیتار، سیمها و فرتبورد هستند. چنانچه گردوغبار، عرق دست یا چربی برای مدت طولانی روی این قسمتها باقی بمانند، سیمها زنگ زده و کیفیت صدای ساز کاهش مییابد. بهعنوان یکی از روش های نگهداری از گیتار، توصیه میشود که بعد از هر تمرین، سیمها با یک پارچه نرم و خشک تمیز شوند.
بدنه ساز گیتار نیز نیازمند نظافت منظم است. گردوغبار و چربی میتوانند بهمرور زمان به فینیش گیتار آسیب بزنند و ظاهر آن را کدر کنند. از جمله روش های نگهداری از گیتار برای حفظ درخشندگی بدنه، استفاده از پولیش مخصوص گیتار است. در حین تمیز کردن بدنه، مراقب باشید که سطح گیتار با دکمهها، زیپ لباس یا سایر اشیای سخت برخورد نکند، چرا که این موارد باعث خراشیدگی سطح ساز میشوند. علاوه بر این، نظافت قسمتهایی مانند گوشیهای کوک، کاور پیکاپها و پل نیز ضروری است. این نواحی بهدلیل تجمع گردوغبار و چربی در عملکرد گیتار اختلال ایجاد میکنند. برای این منظور، از یک قلممو یا برس نرم برای پاک کردن گردوغبار استفاده کنید.
- نظافت سیمها: سیمهای گیتار بهدلیل تماس مداوم با دست، دچار انباشتگی گردوغبار، عرق و چربی میشوند. برای تمیز کردن سیمها، بهتر است از دستمالهای میکروفایبر نرم استفاده کرده و سیمها را پس از هر تمرین از بالا تا پایین پاک کنید. برخی از برندها محصولات مخصوصی برای تمیز کردن و روان کردن سیمها ارائه میدهند که باعث افزایش عمر سیمها و بهبود صدا میشوند.
- نظافت فرتبورد با روغن لیمو: فرتبورد گیتار، بهویژه در گیتارهای آکوستیک و الکتریک، از چوبهایی مانند رزوود یا آبنوس ساخته میشود که نیازمند مراقبت ویژهای هستند. روغن لیمو مخصوص نظافت گیتار یکی از بهترین محصولات برای تمیز کردن و تغذیه فرتبورد گیتار است.
برای نظافت اجزای مختلف ساز گیتار مانند ماشین کوک، سیمگیر، فرتها و سایر قسمتها، میتوان از یک برس نرم استفاده کرد.
نکات مهم برای نگهداری از گیتار
- انتخاب کیس یا کاور مناسب: یکی از اولین و مهمترین مراحل در روش های نگهداری از گیتار، استفاده از کیس یا کاور مناسب است. هارد کیسها برای حمل و نقلهای طولانی و شرایط سختتر مانند سفرهای هوایی ایدهآل هستند. چرا که محافظت بیشتری در برابر ضربه و تغییرات محیطی فراهم میکنند. برای استفاده روزمره، کاورهای نرم نیز گزینهای مناسب هستند که سبکتر بوده و جابهجایی گیتار را آسانتر میکنند.
- مراقبت از گیتار در حین حمل و نقل: حمل و نقل گیتار یکی از مواقعی است که خطر آسیب به ساز افزایش مییابد. برای جلوگیری از حرکت گیتار در داخل کیس، از محافظهای داخلی یا حولههای نرم برای پر کردن فضاهای خالی استفاده کنید. پیش از حمل، سیمها را بررسی و در صورت نیاز کمی شل کنید تا از وارد شدن فشار بیش از حد به دسته گیتار جلوگیری شود. این کار بخشی از روش های نگهداری از گیتار در شرایط حساس است.
- استفاده از پایه و قلاب دیواری: یکی دیگر از روش های نگهداری از گیتار، استفاده از پایههای مناسب برای قرار دادن ساز است. پایه نگهدارنده گیتار دسترسی سریعتر به ساز را فراهم کرده و از آسیبهایی مانند خراشیدگی یا سقوط جلوگیری میکند. اگر از قلابهای دیواری استفاده میکنید، مطمئن شوید که بهدرستی نصب شدهاند و به ساز فشار نمیآورند.
استفاده از پایه گیتار به قرار دادن ساز در شرایط مناسب و عدم برخورد با سطوح ناهموار کمک میکند.
- نگهداری از سیمها و کوک ساز: برای حفظ کیفیت سیمها، بعد از تمرین آنها را تمیز و هر چند ماه یکبار تعویض نمایید. در صورتی که گیتار برای مدتی طولانی مورد استفاده قرار نمیگیرد، سیمها را کمی شل کنید تا از فشار روی دسته جلوگیری شود. استفاده از روغنهای مخصوص برای روان کردن پیچهای کوک نیز به بهبود عملکرد ساز کمک میکند.