دلارام

معرفی انواع ویولن

ویولن، با صدای دلنشین و ظرافت ساختاری خود، یکی از محبوب‌ترین سازهای زهی در سراسر جهان است، اما آیا می‌دانستید که ویولن تنها یک نوع نیست؟ خانواده ویولن شامل طیف گسترده‌ای از سازها می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. انواع ویولن شامل سازهایی با اندازه‌ها و صداهای مختلف است که به‌طور معمول در ارکستر‌ها و گروه‌های موسیقی کلاسیک به‌کار می‌روند.

انواع ویولن با توجه به سبک‌های مختلف موسیقی، ویژگی‌های متفاوتی دارند.

ویولن آکوستیک

ویولن آکوستیک، یکی از محبوب‌ترین انواع ویولن در موسیقی است که با تولید صدای طبیعی و گرم، جایگاه ویژه‌ای در ارکستر‌ها و اجراهای زنده دارد. این ساز که اصالتا به ایتالیا برمی‌گردد، در سبک‌های مختلف موسیقی کلاسیک و مدرن به‌کار می‌رود و به‌دلیل قدرت بیانی و توانایی در تولید طیف گسترده‌ای از نت‌ها، در اجراهای انفرادی و گروهی بسیار مورد استقبال قرار گرفته‌است. ویولن آکوستیک دارای چهار سیم با کوک خاص می‌باشد که از زیر به بم به ترتیب، می (C)، لا (A)، ر (D) و سل (G) هستند.

ویولن آکوستیک به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین انواع ویولن، در سبک‌های متنوعی از موسیقی استفاده می‌شود. در موسیقی کلاسیک، این ساز به‌عنوان یک بخش اصلی در ارکستر‌ها و اجراهای سولو شهرت دارد. همچنین، در سبک‌های مدرن و جاز، ویولن آکوستیک توانسته نقش مهمی ایفا کند. به‌عنوان مثال، در موسیقی فولکلوریک و فلامنکو، ویولن آکوستیک با صدای پرتنش و طبیعی خود احساسات عمیقی را به مخاطبان القا می‌کند.

نوازندگی ویولن آکوستیک به مهارت بالایی نیاز دارد. نوازنده باید ساز را بر روی شانه چپ قرار داده و با کمک دست چپ، نت‌ها را تغییر دهد. در این فرایند، انگشتان دست چپ برای تغییر طول سیم‌ها و ایجاد نت‌های مختلف به‌کار می‌روند. دست راست با استفاده از آرشه، صدای ویولن را تولید می‌کند.

انواع ویولن در سایزهای کوچک‌تر (مانند 1/16، 1/8، 1/4، 1/2 و 3/4) به‌ویژه برای کودکان و افراد تازه‌کار طراحی شده‌اند. این اندازه‌ها به نوازندگان جوان کمک می‌کنند تا بدون نیاز به استفاده از سازهای بزرگ و سنگین، تکنیک‌های نوازندگی را با راحتی بیشتری یاد بگیرند. همچنین، سایزهای استاندارد 4/4 (سایز کامل) برای بزرگسالان طراحی شده و به‌طور گسترده در موسیقی حرفه‌ای و ارکستر‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویولن آکوستیک، صدای طبیعی و گرم‌تری نسبت به سایر انواع ویولن دارد.

آلتو یا ویولا

ویولا از نظر شکل و شیوه نواختن شباهت بسیاری به ویولن دارد، اما به‌دلیل اندازه بزرگ‌تر و ساختار متفاوت، صدایی عمیق‌تر و بم‌تر تولید می‌کند. ویولن آلتو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین انواع ویولن، در ارکستر‌های سمفونیک و کوارتت‌های زهی نقش مهمی ایفا می‌کند و معمولا به‌عنوان پلی بین صدای ویولن و ویولن‌سل به‌کار می‌رود.

ویولن آلتو اندکی بزرگ‌تر از ویولن است و طول آن به‌طور متوسط حدود 5 سانتی‌متر بیشتر از ویولن آکوستیک می‌باشد. این افزایش اندازه موجب شده که این ساز، صدایی بم‌تر و عمیق‌تر نسبت به ویولن تولید کند. ویولن آلتو دارای چهار سیم است که کوک آن‌ها از بم به زیر به ترتیب دو (C)، سل (G)، ر (D)، و لا (A) هستند. این کوک، با کوک ویولن آکوستیک متفاوت است. زیرا ویولن آکوستیک با فاصله یک پنجم درست بالاتر از ویولا کوک می‌شود.

ویولا یا ویولن آلتو اندکی بزرگ‌تر از ویولن آکوستیک است.

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد ویولن آلتو در مقایسه با سایر انواع ویولن استفاده از کلید آلتو (کلید دو روی خط سوم) است. این کلید مختص ویولن آلتو طراحی شده و موجب می‌شود که نت‌ها به‌راحتی قابل خواندن باشند. زیرا محدوده صوتی ویولا بیشتر در بخش‌های میانی و بم قرار دارد. در قطعاتی که ویولا به نت‌های زیرتر وارد می‌شود، از کلید سل استفاده می‌گردد تا نوازنده به‌راحتی نت‌های بالا را بخواند.

دامنه صوتی ویولن آلتو، از دو بم تا دو میانی است که می‌تواند تا حدود سه اکتاو گسترش یابد. این دامنه صوتی به ویولا امکان می‌دهد که صدایی منحصر به فرد و پرمایه تولید کند که هم در نقش همراهی و هم در ملودی‌های میانی و بم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نوازندگی ویولن آلتو نیازمند تکنیک‌های خاصی است که به‌خاطر بزرگ‌تر بودن ساز و کوک متفاوت آن، کمی با ویولن آکوستیک متفاوت می‌باشد.

• تکنیک انگشت‌گذاری: از آنجا که ویولن آلتو بزرگ‌تر است، فاصله بین فرت‌ها بیشتر می‌باشد، به‌همین دلیل نوازنده باید به انگشت‌گذاری دقیق‌تری مسلط باشد.
• نحوه گرفتن آرشه: به‌خاطر صدای بم‌تر ویولن آلتو، نوازنده نیاز به کنترل بیشتری بر روی آرشه دارد تا صداهای پر و عمیق را ایجاد کند.
• استفاده از کلید آلتو و سل: نوازنده ویولا باید به‌خوبی با کلید آلتو آشنا باشد، زیرا نت‌نویسی این ساز عمدتا در این کلید انجام می‌شود. کلید سل نیز برای نواختن نت‌های زیرتر به‌کار می‌رود.

ویولا، که به‌عنوان ویولن آلتو نیز شناخته می‌شود، صدای بم‌تری نسبت به ویولن دارد.

ویولن الکتریک

ویولن الکتریک یکی از مدرن‌ترین انواع ویولن است که برای سازگاری با سبک‌های موسیقی معاصر و ایجاد صداهای متنوع الکترونیکی طراحی شده‌است. این ساز، با بهره‌گیری از سیستم‌های الکترونیکی و آمپلی‌فایر، تفاوت‌های عمده‌ای با ویولن آکوستیک سنتی دارد. ویولن الکتریک به‌دلیل امکانات ویژه‌اش در سبک‌های موسیقی راک، پاپ، جاز و موسیقی‌های الکترونیک به‌شدت محبوب است.

ویولن الکتریک از نظر ظاهری ممکن است شباهت‌هایی به ویولن آکوستیک داشته باشد، اما از نظر طراحی و ساختار، تفاوت‌های چشمگیری دارد. این ساز، برخلاف همتایان چوبی خود (ویولن‌های آکوستیک)، معمولا بدنه‌ای از جنس فلز، پلاستیک یا مواد ترکیبی دارد. همچنین برخلاف سازهای سنتی، ویولن الکتریک برای تولید صدا به سیستم‌های پیکاپ الکترونیکی وابسته است.

ویولن الکتریک با توانایی‌های منحصربه‌فردی که دارد، به نوازندگان اجازه می‌دهد که به خلق صداهای جدید و ابداعی بپردازند و در موسیقی خود تنوع و جذابیت بیشتری ایجاد کنند.

ویولن الکتریک، به نوازندگان اجازه می‌دهد تا در فضاهای پرسر و صدا به نواختن ادامه دهند.

ویولنسل

ویولنسل یا به‌طور مختصر چلو، یکی از مهم‌ترین انواع ویولن در موسیقی کلاسیک و مدرن است. این ساز زهی و آرشه‌ای با صدای عمیق و گرم خود در منطقه‌ی صوتی بم خانواده‌ی ویولن قرار می‌گیرد و جایگاه ویژه‌ای در ارکستر‌ها و اجراهای سولو دارد. برخلاف دیگر انواع ویولن یا ویولا، ویولنسل به‌دلیل ابعاد بزرگ خود در هنگام اجرا به پایه‌ای متکی است و نوازنده آن را بین دو پای خود روی زمین قرار می‌دهد. دسته ویولنسل در بالای شانه چپ نوازنده قرار دارد و نوازنده با دست چپ بر روی سیم‌ها فشار وارد می‌نماید.

ویولنسل، ساز بزرگتری است که نوازنده آن را روی زمین قرار می‌دهد.

آرشه‌ی ویولنسل به‌صورت افقی روی سیم‌ها کشیده می‌شود و کنترل خاصی روی شدت و عمق صدا اعمال می‌کند. نوازندگان ویولنسل به کمک تکنیک‌هایی مانند ویبراسیون، پیزیکاتو و دوبل استاپ می‌توانند به صداهای متنوع و عمیق‌تری دست یابند.

از آنجا که ویولنسل گستره صوتی وسیعی دارد، نت‌نویسی آن معمولا با سه کلید متفاوت، فا خط چهارم برای بخش‌های بم، دو خط چهارم برای بخش‌های میانی و سل برای بخش‌های زیر انجام می‌شود. این ساز، به‌عنوان یکی از انواع ویولن، در موسیقی مدرن نیز جایگاه خود را حفظ نموده و حتی نقش برجسته‌تری پیدا کرده‌است. این ساز اکنون نه‌تنها در موسیقی کلاسیک بلکه در سبک‌های پاپ، راک، جاز و حتی موسیقی الکترونیک نیز حضور دارد.

ویولنسل، به‌دلیل صدای عمیقش، در موسیقی‌های احساسی و غم‌انگیز بسیار تاثیرگذار است.

کنترباس

کنترباس یا دابل باس یکی از اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین انواع ویولن در خانواده سازهای زهی و آرشه‌ای است. این ساز دارای عمیق‌ترین و بم‌ترین صدا در میان سازهای زهی می‌باشد و در ارکستر‌های کلاسیک، موسیقی جاز، بلوز و حتی سبک‌های مدرن مانند راک نیز استفاده می‌شود. کنترباس از انواع ویولن است که می‌تواند به دو روش با آرشه و یا به‌صورت پیتزیکاتو (زخمه‌زنی) نواخته شود. به‌دلیل اندازه بزرگ ساز و طول بلند سیم‌ها، کنترل آرشه در کنترباس دشوارتر از سایر سازهای خانواده ویولن است. در پیتزیکاتو، نوازنده با انگشت خود به سیم ضربه می‌زند که صدایی ملایم‌تر و با کیفیت متفاوت ایجاد می‌کند. این تکنیک در موسیقی جاز و بلوز کاربرد فراوانی دارد و به نوازندگان امکان ایجاد ریتم‌ها و الگوهای خاصی می‌دهد.

کنترباس، با طراحی بزرگ و منحصر به فردش، همیشه در کانون توجه قرار دارد.

کنترباس معمولا دارای چهار سیم است که از زیر به بم به‌ترتیب شامل سُل (G)، رِ (D)، لا (A) و می (E) می‌شوند. با این‌حال، نمونه‌های پنج‌سیمه نیز وجود دارند که می‌توانند نت‌های بم‌تری نسبت به چهار سیم استاندارد تولید کنند. سیم‌های کنترباس برخلاف سایر انواع ویولن با فاصله‌ی چهارم کوک می‌شوند که به آن دامنه صوتی گسترده‌ای می‌بخشد. نت‌های کنترباس با کلید فا روی خط چهارم نوشته می‌شوند و صدای واقعی آن‌ها یک اکتاو پایین‌تر از نت نوشته‌شده است.

کنترباس، در هنگام نواختن می‌تواند با استفاده از تکنیک‌های مختلف صداهای متنوعی تولید کند.